Kitambulisho cha taifa hutumika kuthibitisha uraia wa mwananchi kwenye taifa husika. Lakini namna ulimwengu unavyoshuhudia ukuaji wa kasi kwenye sekta ya teknolojia ni vizuri kuboresha kitambulisho cha taifa kwa kukiwezesha kubeba taarifa nyinginezo muhimu pamoja na nyaraka za mhusika. Itasaidia katika kuepuka changamoto zitokanazo na njia za utunzaji wa taarifa za mhusika.
Tanzania kitambulisho cha taifa hubeba taarifa kama, majina ya wazazi wake, eneo alipozaliwa, eneo alipokua wakati anaomba kitambulisho, kazi yake, tarehe ya kuzaliwa na jinsia. Ila kupitia ulimwengu huu wa teknolojia kitambulisho cha taifa kiongezewe taarifa na nyaraka za raia ili kuendana na ulimwengu wa kidigitali.
Kuwezesha jambo hili itabidi kutengeneza mfumo maalumu utakaobeba taarifa na nyaraka za kila raia mwenye kitambulisho cha taifa. Mfumo huo utabeba taarifa za mhusika kutoka taasisi mbalimbali, kwa maana hiyo hautaathiri/kuzuia kazi za taasisi hizo. Taarifa hizi zitahifadhiwa kwa mfumo wa akaunti za watu kama ilivyo kwa mitandao ya kijamii. Mfano mtandao wa Jamii forum unavyobeba akaunti za watumiaji wake, ila utofauti ni kwamba kwenye mfumo huu haitakua rahisi kwa mtu/watu kuona taarifa zao au za wengine isipokua kwa kibali maalumu.
Nyaraka zipi zijumuishwe kwenye kitambulisho cha taifa?
Kitambulisho cha taifa kitaweza kubeba nyaraka zifuatavyo za mhusika; pasipoti, leseni ya udereva, Cheti cha kuzaliwa, bima ya afya, vyeti vya vifo vya wazazi na watoto, vyeti vya taaluma, leseni za fani mbalimbali, tiketi za safari za mhusika, hati miliki za mali mbalimbali kama nyumba au shamba na cheti cha ndoa. Nyaraka hizi zitajumuishwa kwenye kitambulisho cha taifa kama nakala laini (soft copy) zitakazohifaziwa kwenye akaunti ya mhusika kwenye mfumo maalumu utakaoundwa kwaajili ya jambo hili kwenye kila idara/taasisi husika.
Taarifa zipi nyingine zijumuishwe kwenye kitambulisho cha taifa?
Kitambulisho cha taifa kiwezeshwe kubeba taarifa nyinginezo muhimu za mhusika kama; taarifa za mpiga kura, taarifa za kibenki, historia ya uhalifu, kazi yake, namba ya mlipa kodi, historia za maeneo aliyowahi kufika, hali yake kiafya na pia historia ya matibabu aliyopokea kwenye vituo vya afya.
Ni kwa namna gani taarifa na nyaraka hizo zitaweza kubebwa kwenye kitambulisho cha taifa?
Nyaraka na taarifa za mhusika hazitoonekana kwenye kitambulisho halisi bali zitaonekana kupitia vifaa vya kidigitali kama simu janja na kumpyuta ila kwa msaada wa kitambulisho halisi. Inaweza kua kupitia namba za kitambulisho au kuingiza/kusugua kitambulisho husika kwenye kifaa maalumu kitakachoweza kusoma taarifa za mhusika kutoka idara/tasisi mbalimbali zilizounganishwa na kitambulisho hicho au kuskani kupitia msimbo (QR code) utakaochapishwa kwenye kitambulisho hicho.
Kwa maana hiyo kitambulisho hiki itabidi kuboreshwa na kukifanya cha kidigitali zaidi (kitambulisho cha kielektroniki) kwa minajili ya kuendana na mfumo huu. Picha ya chini ni mfano wa kitambulisho cha kidigitali.
Je, ni faida zipi zitapatikana kupitia maboresho haya?
Je, ni faida zipi zitapatikana kupitia maboresho haya?
- Kupunguza mzigo wa kubeba nyaraka nyingi na kupunguza upotevu wa muda,
Kitambulisho hiki kitakapobeba nyaraka nyinginezo za mhusika, ikiwemo leseni, vyeti, bima na nyinginezo, itasaidia kutobeba nyaraka nyingi zitakapohitajika sehemu/eneo fulani.
Halikadhalika itamwezesha mhusika kutoa pesa benki pamoja na kufanya malipo ya kiserikali na kibinafsi kupitia kitambulisho chake cha taifa.
Halikadhalika itamwezesha mhusika kutoa pesa benki pamoja na kufanya malipo ya kiserikali na kibinafsi kupitia kitambulisho chake cha taifa.
- Kurahisisha upelelezi matukio ya uhalifu,
Kitambulisho kitabeba historia za uhalifu za mhusika kutoka mahakamani na vyombo vya usalama (kama askari wa barabarani), hii itasaidia kugundua iwapo mtuhumiwa/mhusika ni mhalifu wa mara nyingi au mara chache. Pia kupitia historia za safari za mhusika iwapo alitumia vyombo vya usafiri vinavyotoa tiketi itajulisha kama mhusika alifika eneo la uhalifu.
Zaidi itatokea ulazima wa kutumia kitambulisho hiki kwenye huduma mbalimbali jambo ambalo itakua rahisi kutambua eneo ambalo mtu yupo pindi atakapotumia kitambulisho chake ikiwa anatafutwa kutokana na kutoroka baada ya kufanya uhalifu.
Zaidi itatokea ulazima wa kutumia kitambulisho hiki kwenye huduma mbalimbali jambo ambalo itakua rahisi kutambua eneo ambalo mtu yupo pindi atakapotumia kitambulisho chake ikiwa anatafutwa kutokana na kutoroka baada ya kufanya uhalifu.
- Kupunguza ughushi wa nyaraka,
Itawawia vigumu kughushi nyaraka kama vyeti vya taaluma au vyeti vya kuzaliwa, hati na leseni mbalimbali, kutokana na nyaraka zitakapowekwa kwenye mfumo huo hazitoweza kubadilishwa isipokua kupitia mamlaka rasmi.
- Kupatiwa msaada wa kimatibabu kwa urahisi na ufanisi,
Kitakapobeba historia za matibabu na hali ya afya ya mhusika itasaidia mhusika kupata msaada wa haraka wa matibabu hata atakapokua hajitambui (amepoteza fahamu) lakini ana kitambulisho chake cha Taifa. Pia itasaidia kujua matibabu aliyopatiwa kwenye vituo vingine vya afya hapo kabla ili kuepuka mkanganyiko katika utoaji wa matibabu.
- Kuongeza ufanisi kwenye ukusanyaji wa mapato.
Kutokana na kubeba namba ya mlipa kodi na pia kuwezeshwa kufanyia malipo itakua rahisi kwa upande wa serikali kukusanya mapato.
Je, Changamoto zipi zinaweza kuukumba mfumo huu?
Je, Changamoto zipi zinaweza kuukumba mfumo huu?
- Udukuzi wa taarifa,
Kukikosekana ulinzi imara wa mfumo huu, itakua rahisi kwa wadukuzi kupata taarifa nyingi za mlengwa kwa urahisi na muda mfupi kutokana taarifa nyingi kubebwa ndani yake.
- Uvujishaji wa taarifa kupitia watumishi wasio waadilifu,
Watumishi wasio waadilifu waliopo kwenye sekta rasmi huweza kuvujisha taarifa za mhusika kutokana na uwezo wa kuona taarifa hizo.
Nini kifanyike kukabiliana na changamoto hizi?
Nini kifanyike kukabiliana na changamoto hizi?
- Kutengeneza ulinzi imara wa kidigitali,
Kupitia kushirikiana wataalamu mashuhuri wa ndani na nje ya nchi watakaosimamia mfumo huu kuukinga kutokana na wadukuzi watakaojaribu kuingilia mfumo huu.
- Kutengeneza sheria itakayowashughulikia vikali watakaobainika kudukua au kuvujisha taarifa zozote za raia,
Itasaidia watumishi kutokuvujisha taarifa na pia wadukuzi kutokujaribu kuingilia mfumo huu pindi watakaposhuhudia wengine waliojaribu/waliofanya hivyo wakiadhibiwa.
- Kila sekta kupewa idhini ya kuona taarifa wanazoshabihiana nazo tu,
Itaongeza usiri katika taarifa na kupunguza uvujaji wa taarifa za raia.
- Taasisi kutokua na uwezo wa kuingia kwenye baadhi ya taarifa za mhusika bila idhini yake,
Taasisi itakapohitaji kuona baadhi ya taarifa za mhusika itambidi mhusika athibitishe kukubali kupitia kuweka nywila yake au alama zake za vidole.
- Kuwapatia raia elimu,
Itaepusha sintofahamu zitakazoweza kutokea kutokana na kutokua ufahamu kuhusu mfumo huu. Itasaidia raia kuendana na mfumo huu kwa wepesi na muda mfupi.
Hivyo basi, ulimwengu wa kidigitali utumike vyema kuboresha kitambulisho cha taifa ili kufaidika nao. Zipo faida nyinginezo zitakazotokana na mfumo huu kama utunzaji wa mazingira, kutokana na matumizi ya karatasi zitokanazo na miti yatapungua kutokana na nyaraka nyingi kuhifadhiwa kwenye mfumo huu. Ni jambo rahisi kufanikisha jambo hili iwapo tu serikali itatambua faida zake na kuamua kuwekeza jitihada zake kwenye kuwezesha jambo hili ili kuendana na ulimwengu wa kidigitali.
Angalizo: Kila taasisi itabaki kama kawaida na kazi yake ila taarifa zake zitaonekana au kufanya kazi kupitia kitambulisho cha taifa.
Hivyo basi, ulimwengu wa kidigitali utumike vyema kuboresha kitambulisho cha taifa ili kufaidika nao. Zipo faida nyinginezo zitakazotokana na mfumo huu kama utunzaji wa mazingira, kutokana na matumizi ya karatasi zitokanazo na miti yatapungua kutokana na nyaraka nyingi kuhifadhiwa kwenye mfumo huu. Ni jambo rahisi kufanikisha jambo hili iwapo tu serikali itatambua faida zake na kuamua kuwekeza jitihada zake kwenye kuwezesha jambo hili ili kuendana na ulimwengu wa kidigitali.
Angalizo: Kila taasisi itabaki kama kawaida na kazi yake ila taarifa zake zitaonekana au kufanya kazi kupitia kitambulisho cha taifa.
