Kinyungu
JF-Expert Member
- Apr 6, 2008
- 19,383
- 38,302
Katika miaka ya hivi karibuni, matumizi ya vinywaji vya kuongeza nguvu (energy drinks) yameongezeka kwa kasi hapa nchini Tanzania, hasa miongoni mwa vijana. Ingawa vinywaji hivi vinatangazwa kama viongeza nguvu na msukumo wa mwili, tafiti zinaonyesha kuwa vinaweza kuwa na madhara makubwa kiafya, hasa kwa watoto na vijana walio chini ya umri wa miaka 18.
Nchi mbalimbali duniani tayari zimechukua hatua kali kudhibiti matumizi ya vinywaji hivi kwa vijana, na ni wakati sasa kwa Tanzania kufuata mkondo huo kwa kutunga sheria ya kuzuia uuzaji wa energy drinks kwa watu wa chini ya miaka 18.
Madhara ya Energy Drinks kwa Vijana
Energy drinks mara nyingi huwa na viwango vya juu vya kafeini, sukari, na kemikali nyingine ambazo zinaweza kuathiri mwili wa kijana kwa njia zifuatazo:
1. Shinikizo la Damu na Matatizo ya Moyo – Tafiti zinaonyesha kuwa kafeini nyingi inaweza kuongeza mapigo ya moyo, kuongeza shinikizo la damu, na hata kusababisha matatizo ya moyo kwa watu wenye magonjwa ya moyo yaliyofichika.
2. Uraibu wa Kutegemea Kafeini – Watumiaji wa mara kwa mara wa energy drinks wanaweza kuwa na utegemezi wa kafeini, hali inayoweza kusababisha maumivu ya kichwa, uchovu mkali wanapoacha kutumia, na matatizo ya usingizi.
3. Matatizo ya Usingizi – Vijana wengi wanaotumia energy drinks hupata shida kulala, jambo linaloweza kuathiri uwezo wao wa kujifunza na kuzingatia masomo shuleni.
4. Kuongeza Hatari ya Kisukari – Viwango vya juu vya sukari katika energy drinks vinaweza kuongeza hatari ya ugonjwa wa kisukari na unene uliopitiliza kwa vijana.
5. Tabia Hatarishi – Tafiti zimebaini kuwa vijana wanaotumia energy drinks mara nyingi huwa na tabia hatarishi kama vile unywaji wa pombe na matumizi ya dawa za kulevya.
Mfano wa Nchi Zilizopiga Marufuku Energy Drinks kwa Watu Chini ya Miaka 18
Nchi mbalimbali tayari zimeweka sheria za kudhibiti uuzaji wa energy drinks kwa vijana. Baadhi ya mifano ni:
1. Lithuania – Ilikua nchi ya kwanza barani Ulaya kupiga marufuku uuzaji wa energy drinks kwa watu wenye umri wa chini ya miaka 18 tangu mwaka 2014.
2. Latvia – Mnamo 2016, Latvia ilipitisha sheria inayokataza uuzaji wa energy drinks kwa vijana wa chini ya miaka 18.
3. England – Mnamo 2018, Uingereza ilipendekeza kupiga marufuku uuzaji wa energy drinks kwa watoto na vijana chini ya miaka 16 kwa kuwaathiri afya na tabia zao.
4. Saudi Arabia na Lithuania – Nchi hizi zinadhibiti matangazo ya energy drinks na zinahakikisha kuwa kuna onyo kali juu ya madhara ya vinywaji hivi kwenye chupa.
5. Norway, Sweden, na Denmark – Ingawa hazijapiga marufuku moja kwa moja, zinahimiza wazazi kuwashauri watoto wao dhidi ya matumizi ya energy drinks, na baadhi ya maduka huweka masharti ya umri kwa wanunuzi.
Je, Tanzania Inapaswa Kuchukua Hatua Gani?
Kwa kuzingatia madhara ya energy drinks kwa vijana, Tanzania inapaswa kuchukua hatua madhubuti kama ifuatavyo:
1. Kutunga Sheria Rasmi – Serikali ipige marufuku uuzaji wa energy drinks kwa watu chini ya miaka 18 ili kuzuia madhara yanayohusiana na matumizi yao.
2. Udhibiti wa Matangazo – Matangazo ya energy drinks yasiruhusiwe kwenye vipindi vya televisheni na redio vinavyoangaliwa na watoto na vijana wadogo.
3. Elimu kwa Jamii – Serikali, mashirika ya afya, na mashule yashirikiane kutoa elimu kwa vijana kuhusu madhara ya vinywaji hivi.
4. Kuweka Onyo Kali kwenye Chupa – Kama ilivyo kwa sigara, chupa za energy drinks zinapaswa kuwa na onyo kali kuhusu madhara ya kiafya.
5. Ushirikiano na Sekta ya Afya na Elimu – Wizara ya Afya na Wizara ya Elimu zichukue jukumu la kuhakikisha kuwa watoto wanapata maelezo sahihi kuhusu madhara ya energy drinks
urbancare.clinic
Nchi mbalimbali duniani tayari zimechukua hatua kali kudhibiti matumizi ya vinywaji hivi kwa vijana, na ni wakati sasa kwa Tanzania kufuata mkondo huo kwa kutunga sheria ya kuzuia uuzaji wa energy drinks kwa watu wa chini ya miaka 18.
Madhara ya Energy Drinks kwa Vijana
Energy drinks mara nyingi huwa na viwango vya juu vya kafeini, sukari, na kemikali nyingine ambazo zinaweza kuathiri mwili wa kijana kwa njia zifuatazo:
1. Shinikizo la Damu na Matatizo ya Moyo – Tafiti zinaonyesha kuwa kafeini nyingi inaweza kuongeza mapigo ya moyo, kuongeza shinikizo la damu, na hata kusababisha matatizo ya moyo kwa watu wenye magonjwa ya moyo yaliyofichika.
2. Uraibu wa Kutegemea Kafeini – Watumiaji wa mara kwa mara wa energy drinks wanaweza kuwa na utegemezi wa kafeini, hali inayoweza kusababisha maumivu ya kichwa, uchovu mkali wanapoacha kutumia, na matatizo ya usingizi.
3. Matatizo ya Usingizi – Vijana wengi wanaotumia energy drinks hupata shida kulala, jambo linaloweza kuathiri uwezo wao wa kujifunza na kuzingatia masomo shuleni.
4. Kuongeza Hatari ya Kisukari – Viwango vya juu vya sukari katika energy drinks vinaweza kuongeza hatari ya ugonjwa wa kisukari na unene uliopitiliza kwa vijana.
5. Tabia Hatarishi – Tafiti zimebaini kuwa vijana wanaotumia energy drinks mara nyingi huwa na tabia hatarishi kama vile unywaji wa pombe na matumizi ya dawa za kulevya.
Mfano wa Nchi Zilizopiga Marufuku Energy Drinks kwa Watu Chini ya Miaka 18
Nchi mbalimbali tayari zimeweka sheria za kudhibiti uuzaji wa energy drinks kwa vijana. Baadhi ya mifano ni:
1. Lithuania – Ilikua nchi ya kwanza barani Ulaya kupiga marufuku uuzaji wa energy drinks kwa watu wenye umri wa chini ya miaka 18 tangu mwaka 2014.
2. Latvia – Mnamo 2016, Latvia ilipitisha sheria inayokataza uuzaji wa energy drinks kwa vijana wa chini ya miaka 18.
3. England – Mnamo 2018, Uingereza ilipendekeza kupiga marufuku uuzaji wa energy drinks kwa watoto na vijana chini ya miaka 16 kwa kuwaathiri afya na tabia zao.
4. Saudi Arabia na Lithuania – Nchi hizi zinadhibiti matangazo ya energy drinks na zinahakikisha kuwa kuna onyo kali juu ya madhara ya vinywaji hivi kwenye chupa.
5. Norway, Sweden, na Denmark – Ingawa hazijapiga marufuku moja kwa moja, zinahimiza wazazi kuwashauri watoto wao dhidi ya matumizi ya energy drinks, na baadhi ya maduka huweka masharti ya umri kwa wanunuzi.
Je, Tanzania Inapaswa Kuchukua Hatua Gani?
Kwa kuzingatia madhara ya energy drinks kwa vijana, Tanzania inapaswa kuchukua hatua madhubuti kama ifuatavyo:
1. Kutunga Sheria Rasmi – Serikali ipige marufuku uuzaji wa energy drinks kwa watu chini ya miaka 18 ili kuzuia madhara yanayohusiana na matumizi yao.
2. Udhibiti wa Matangazo – Matangazo ya energy drinks yasiruhusiwe kwenye vipindi vya televisheni na redio vinavyoangaliwa na watoto na vijana wadogo.
3. Elimu kwa Jamii – Serikali, mashirika ya afya, na mashule yashirikiane kutoa elimu kwa vijana kuhusu madhara ya vinywaji hivi.
4. Kuweka Onyo Kali kwenye Chupa – Kama ilivyo kwa sigara, chupa za energy drinks zinapaswa kuwa na onyo kali kuhusu madhara ya kiafya.
5. Ushirikiano na Sekta ya Afya na Elimu – Wizara ya Afya na Wizara ya Elimu zichukue jukumu la kuhakikisha kuwa watoto wanapata maelezo sahihi kuhusu madhara ya energy drinks
Vinywaji vya Nishati Vinavyohusishwa na Unyogovu, ADHD, Na Wasiwasi Katika Watoto, Vijana Wazima: Utafiti - Kliniki ya Huduma ya Mjini
Kuongezeka kwa umaarufu na matumizi ya vinywaji vya kuongeza nguvu miongoni mwa watoto na vijana kumezua wasiwasi mkubwa kuhusu usalama wao. Utafiti wa hivi majuzi umebainisha mfululizo wa madhara ya kiafya yanayohusishwa na vinywaji hivi, ikiwa ni pamoja na kukatizwa kwa usingizi, mfadhaiko...
urbancare.clinic
