Bahati mbaya vijana wengi humu JF hawakuwahi kumwona wala kumwelewa Mwalimu Nyerere. Mimi nilibahatika nyakati hizo nikiwa shule ya msingi, kiongozi wa chipukizi, nilipeana mkono naye kara moja. Na mara ya pili na ya tatu l, akiwa amestaafu.
Nilipata kuvisoma vitabu vyake vichache, na wakati fulani kuyarudia maneno kwenye matukio mbalimbali rasmi ya kiserikali. Nukuu hizi zilitoka kwenye vitabu vyake alivyoviandika kwa lugha ya Kiingereza. Baadhi ya sifa zake zisizobishaniwa, ni pamoja na:
1) Mwalimu alikuwa super intelligent kwa kiwango ambacho hatujawahi kubahatika kumpata Rais wa kiwango hicho. Na hilo lilithibitika na hata historia yake katika kumudu masomo yake. Mwalimu alikuwa miongoni mwa watanzania watatu wa mwanzo kuwa na kiwango cha elimu ya chuo kikuu.
2) Mwalimu alikuwa na karama ya uongozi. Hilo linadhirika tangu akiwa shuleni. Kila ngazi, wanafunzi wenzake walimchagua kuwa kiongozi. Nafasi zake zote za uongozi zilitokana na ushawishi na siyo nguvu ya dola. Ikumbukwe Mwalimu hakuanzisha TAA, lakini alipojiunga TAA, viongozi wa wakati huo kwa hiari yao waliamua kumwachia Mwalimu awaongoze. Viongpzi wetu wa leo, wanatumia hila mbalimbali ikiwemo kuiba kura, kutoa rushwa na wakati fulani kuwaengua wapinzani wao kwa hila. Ni kwa sababu hawana ushawishi. Uwezo wa Mwalimu wa kushawishi, hakuna Rais hata mmoja aliwahi kuufikia hata kwa 50%. Ushawishi wa Mwalimu uliweza hata kuwafanya wakoloni waipe Tanganyika uhuru bila ya kumwaga damu. Viongozi wetu wa leo, wanategemea zaidi vipigo toka polisi, utekaji wa wasiojulikana ili kubakia kwenye nafasi zao.
3) Mwalimu Nyerere alikuwa na upeo mkubwa kuzidi Rais yeyote aliyefuatia. Mwalimu Nyerere alitambua kuwa nchi haiwezi kupata maendeleo bila ya kuwa na taasisi za utafiti ambako unatarajia upate ukweli wa mambo mbalimbali. Alianzisha vituo vya utafiti wa magonjwa, utafiti wa zana za kilimo, vituo vya utafiti wa samaki, vituo vya utafiti wa kilimo, n.k. Waliofuatia waliviua vituo hivyo na wala hawakuweza kuanzisha vituo vingine vipya. Taasisi mbalimbali zilizoanzishwa na Mwalimu Nyerere, hata majengobyake tu, huwezi kulinganisha na ya sasa. Kwa mfano, angalia UDSM, linganisha na UDOM. Itazame hosputali ya rufaa ya Muhimbili wakati huo, linganisha na hospitali za rufaa utitiri zilizopo leo.
4) Mwalimu, ndani ya mfumo wa chama kimoja, alijenga mifumo imara ya kidemokrasia kwa kiwango cha wakati huo. Nyakati zake, hakuna mgombea ambaye alitumia polisi, wasiojulikana, au kununua kura. Mfumo ule ulikuwa wa wazi kuliko hata mfumo wa vyama vingi tulio nao leo. Leo hii, wabunge waliopo Bungeni, robo tatu hawakupitishwa kwenye kura za maoni ndani ya CCM(waliteuliwa tu kakikundi ka watu). Kilichofanyika kwenye uvhaguzi 2020 ni uchafu usiostahili hata kutamkwa. Ule msisitizo wa mwalimu kuwa maamuzi yatokane na vikao, umepotea jumla. Hata mabadiliko ya ndani ya CCM, yalikuwa ni mashinikizo ya kakikundi ka watu. Waliotaka kuhoji, polisi walitumika kuwazima (udikteta, kwa kadiri ya tafsiri ya Mwalimu).
5) Mwalimu alikuwa maskini wa roho. Angetaka angeweza kuwa tajiri kupindukia kutokana na mazingira ya wakati huo, lakini aliwatazama zaidi Watanzania kuliko kujitazama yeye na familia yake. Niliwahi kushiriki chakula cha jioni pamoja na Mwalimu nyumbani kwake Butiama, akiwa amestaafu, hakika kuanzia mazingira, mpaka chakula chenyewe, killikuwa cha kawaida sana ambacho mwanakijiji wa kawaida anamudu kukipata. Mwalimu hakuwahi kujiona bora kuliko wanadamu wengine. Kaunda suti zake zilikuwa zikishonwa na fundi cherahani pale Kariakoo. Hakuna Rais hata mmoja, baada yake aliyeamua kuishi kama wananchi wake wanavyoishi. Wote waliofuatia, kwa kiasi fulani, nafasi ya Urais ilionekana ni nafasi ya kuwaingiza familia zao, ndugu zao, marafiki na wanafiki wa kusifia, kwenye nafasi za uongozi.
6) Mwalimu alikuwa mwanafalsafa. Alikuwa na itikadi yake kama kiongozi, na akaushawishi umma umfuate katika anachokiamini. Aliitetea falsafa yake. Aliandika vitabu mbalimbali ambavyo ukivisoma, unakubali kuwa ni fikra za mwandishi mwenye akili kubwa. Hakuna Rais hata mmoja aliyeandika vitabu kufikia hata 50% ya vile vya Mwalimu.
7} Mwalimu alikuwa na uwezo wa kuyaona mambo kabla ya kutokea. Na hiyo ni dalili kubwa ya mtu ambaye ni super intelligent. Mwalimu aliwaona viongozi watakaotumia vibaya katiba kabla hawajatokea. Na akaonya kuwa katiba ni mbaya. Wakitokea madikteta wataitumia vibaya. Baadaye imekuja kudhihirika. Alieleza ishara za udikteta, na sasa tunashuhudia yale aliyowahi kuyanena.
Mwalimu aliishi, anaishi na ataendelea kuishi, japo mwili wake upo ardhini. Viongozi wengine waliishi na kisha wakafariki mwili, roho na fikra.
Mwalimu Julius Kambarage Nyerere,tunakukumbuka sana, kwa sababu ya uadilifu, ukweli kwa nafsi yako, upendo wako wa kweli kwa Taifa lako.
Kama walivyo wanadamu wote, pamoja na mengi mazuri uliyoyatenda, yawezekana kuna mahali ulipungukiwa, la wewe mwenyewe ulivyowahi kunena
"Tulifanya mazuri lakini tulifajya makosa pia. Tusifanye makosa, sisi ni malaika?"
Mungu wetu, uliye tajiri wa msamaha, pale mtumishi wako alipopujgukiwa, umjalie msamaha kamili ili naye awe miongoni mwa watakatifu wako, wanaoizunguka meza yako, wakikusujudia na kukusifu usiku na mchana, na sala zake zikalete baraka kwa Taifa la Tanzania alilolipenda bila hila bali kwa moyo uliokamili usio na unafiki. Tunaomba uliepusha Taifa lako dhidi ya viongozi wanafiki na walaghai wanotaka waliongoze Taifa lako kwa hila, uwongo, vitisho na ulaghai. Huo uovu waufanyao, ukawe adhabu yao ya Duniani na Mbinguni.
Nilipata kuvisoma vitabu vyake vichache, na wakati fulani kuyarudia maneno kwenye matukio mbalimbali rasmi ya kiserikali. Nukuu hizi zilitoka kwenye vitabu vyake alivyoviandika kwa lugha ya Kiingereza. Baadhi ya sifa zake zisizobishaniwa, ni pamoja na:
1) Mwalimu alikuwa super intelligent kwa kiwango ambacho hatujawahi kubahatika kumpata Rais wa kiwango hicho. Na hilo lilithibitika na hata historia yake katika kumudu masomo yake. Mwalimu alikuwa miongoni mwa watanzania watatu wa mwanzo kuwa na kiwango cha elimu ya chuo kikuu.
2) Mwalimu alikuwa na karama ya uongozi. Hilo linadhirika tangu akiwa shuleni. Kila ngazi, wanafunzi wenzake walimchagua kuwa kiongozi. Nafasi zake zote za uongozi zilitokana na ushawishi na siyo nguvu ya dola. Ikumbukwe Mwalimu hakuanzisha TAA, lakini alipojiunga TAA, viongozi wa wakati huo kwa hiari yao waliamua kumwachia Mwalimu awaongoze. Viongpzi wetu wa leo, wanatumia hila mbalimbali ikiwemo kuiba kura, kutoa rushwa na wakati fulani kuwaengua wapinzani wao kwa hila. Ni kwa sababu hawana ushawishi. Uwezo wa Mwalimu wa kushawishi, hakuna Rais hata mmoja aliwahi kuufikia hata kwa 50%. Ushawishi wa Mwalimu uliweza hata kuwafanya wakoloni waipe Tanganyika uhuru bila ya kumwaga damu. Viongozi wetu wa leo, wanategemea zaidi vipigo toka polisi, utekaji wa wasiojulikana ili kubakia kwenye nafasi zao.
3) Mwalimu Nyerere alikuwa na upeo mkubwa kuzidi Rais yeyote aliyefuatia. Mwalimu Nyerere alitambua kuwa nchi haiwezi kupata maendeleo bila ya kuwa na taasisi za utafiti ambako unatarajia upate ukweli wa mambo mbalimbali. Alianzisha vituo vya utafiti wa magonjwa, utafiti wa zana za kilimo, vituo vya utafiti wa samaki, vituo vya utafiti wa kilimo, n.k. Waliofuatia waliviua vituo hivyo na wala hawakuweza kuanzisha vituo vingine vipya. Taasisi mbalimbali zilizoanzishwa na Mwalimu Nyerere, hata majengobyake tu, huwezi kulinganisha na ya sasa. Kwa mfano, angalia UDSM, linganisha na UDOM. Itazame hosputali ya rufaa ya Muhimbili wakati huo, linganisha na hospitali za rufaa utitiri zilizopo leo.
4) Mwalimu, ndani ya mfumo wa chama kimoja, alijenga mifumo imara ya kidemokrasia kwa kiwango cha wakati huo. Nyakati zake, hakuna mgombea ambaye alitumia polisi, wasiojulikana, au kununua kura. Mfumo ule ulikuwa wa wazi kuliko hata mfumo wa vyama vingi tulio nao leo. Leo hii, wabunge waliopo Bungeni, robo tatu hawakupitishwa kwenye kura za maoni ndani ya CCM(waliteuliwa tu kakikundi ka watu). Kilichofanyika kwenye uvhaguzi 2020 ni uchafu usiostahili hata kutamkwa. Ule msisitizo wa mwalimu kuwa maamuzi yatokane na vikao, umepotea jumla. Hata mabadiliko ya ndani ya CCM, yalikuwa ni mashinikizo ya kakikundi ka watu. Waliotaka kuhoji, polisi walitumika kuwazima (udikteta, kwa kadiri ya tafsiri ya Mwalimu).
5) Mwalimu alikuwa maskini wa roho. Angetaka angeweza kuwa tajiri kupindukia kutokana na mazingira ya wakati huo, lakini aliwatazama zaidi Watanzania kuliko kujitazama yeye na familia yake. Niliwahi kushiriki chakula cha jioni pamoja na Mwalimu nyumbani kwake Butiama, akiwa amestaafu, hakika kuanzia mazingira, mpaka chakula chenyewe, killikuwa cha kawaida sana ambacho mwanakijiji wa kawaida anamudu kukipata. Mwalimu hakuwahi kujiona bora kuliko wanadamu wengine. Kaunda suti zake zilikuwa zikishonwa na fundi cherahani pale Kariakoo. Hakuna Rais hata mmoja, baada yake aliyeamua kuishi kama wananchi wake wanavyoishi. Wote waliofuatia, kwa kiasi fulani, nafasi ya Urais ilionekana ni nafasi ya kuwaingiza familia zao, ndugu zao, marafiki na wanafiki wa kusifia, kwenye nafasi za uongozi.
6) Mwalimu alikuwa mwanafalsafa. Alikuwa na itikadi yake kama kiongozi, na akaushawishi umma umfuate katika anachokiamini. Aliitetea falsafa yake. Aliandika vitabu mbalimbali ambavyo ukivisoma, unakubali kuwa ni fikra za mwandishi mwenye akili kubwa. Hakuna Rais hata mmoja aliyeandika vitabu kufikia hata 50% ya vile vya Mwalimu.
7} Mwalimu alikuwa na uwezo wa kuyaona mambo kabla ya kutokea. Na hiyo ni dalili kubwa ya mtu ambaye ni super intelligent. Mwalimu aliwaona viongozi watakaotumia vibaya katiba kabla hawajatokea. Na akaonya kuwa katiba ni mbaya. Wakitokea madikteta wataitumia vibaya. Baadaye imekuja kudhihirika. Alieleza ishara za udikteta, na sasa tunashuhudia yale aliyowahi kuyanena.
Mwalimu aliishi, anaishi na ataendelea kuishi, japo mwili wake upo ardhini. Viongozi wengine waliishi na kisha wakafariki mwili, roho na fikra.
Mwalimu Julius Kambarage Nyerere,tunakukumbuka sana, kwa sababu ya uadilifu, ukweli kwa nafsi yako, upendo wako wa kweli kwa Taifa lako.
Kama walivyo wanadamu wote, pamoja na mengi mazuri uliyoyatenda, yawezekana kuna mahali ulipungukiwa, la wewe mwenyewe ulivyowahi kunena
"Tulifanya mazuri lakini tulifajya makosa pia. Tusifanye makosa, sisi ni malaika?"
Mungu wetu, uliye tajiri wa msamaha, pale mtumishi wako alipopujgukiwa, umjalie msamaha kamili ili naye awe miongoni mwa watakatifu wako, wanaoizunguka meza yako, wakikusujudia na kukusifu usiku na mchana, na sala zake zikalete baraka kwa Taifa la Tanzania alilolipenda bila hila bali kwa moyo uliokamili usio na unafiki. Tunaomba uliepusha Taifa lako dhidi ya viongozi wanafiki na walaghai wanotaka waliongoze Taifa lako kwa hila, uwongo, vitisho na ulaghai. Huo uovu waufanyao, ukawe adhabu yao ya Duniani na Mbinguni.
