Viongozi wanaweza kupotosha umma kwa njia mbalimbali ili kujiongezea umaarufu na kukubalika kwa wananchi. Mojawapo ya njia wanazoweza kutumia ni kutoa ahadi ambazo hawawezi kutekeleza au kuficha ukweli ili kuepuka lawama. Aidha, wanaweza kutumia propaganda na mawasiliano ya kisiasa yenye kuleta hisia za uaminifu na ufanisi, hata kama si kweli.
Wakati timu ya wahakiki wa Maudhui (Fact Checker) wa The Washington Post ilipoanza kwanza kuhesabu madai ya uzushi au yenye kudanganya ya Donald Trump, ilirekodi madai 492 ya kutiliwa shaka katika siku 100 za kwanza za urais wake. Novemba 2 pekee, siku kabla ya kura za 2020, Trump alitoa madai ya uwongo au yenye kudanganya 503 aliposafiri kote nchini katika jitihada za kuomba kura akitaka kuchaguliwa tena.
Jambo hili linaweza kutoa picha ya jinsi viongozi wanavyoweza kutumia nguvu ya madaraka yao katika kupotosha umma, hasa ikiwa wanaaminika sana.
Mathalani, kwa mujibu wa The Washington Post, Rais wa 45 wa Marekani Donald Trump alikuwa na wastani wa madai sita kwa siku katika mwaka wake wa kwanza kama rais, madai 16 kwa siku katika mwaka wake wa pili, madai 22 kwa siku katika mwaka wake wa tatu - na madai 39 kwa siku katika mwaka wake wa mwisho. Kwa maneno mengine, ilimchukua miezi 27 kufikia madai 10,000 na miezi 14 zaidi kufikia 20,000. Kisha akazidi alama ya 30,000 miezi chini ya tano baadaye.
Hata viongozi wanaweza kutumia matukio ya umma au kujenga taswira za kibinafsi ambazo zinaweza kuwa na uhusiano mdogo au usio na ukweli ili kudumisha au kuimarisha mamlaka yao. Katika kufanya hivyo, wanaweza kupotosha maoni ya umma na kuunda taswira inayofaa zaidi kwao wenyewe.
Trump ni mfano mmoja tu unaoweza kutumika kuonesha uwepo wa tatizo hili. Vipi katika nchi zetu za kiafrika, nani anahakiki kauli zinazotolewa na viongozi ili zisipotoshe umma?
Upotoshaji wa viongozi unaweza kuathiri demokrasia na utawala bora kwa kudhoofisha uwajibikaji na uwazi katika serikali. Hivyo basi, ni muhimu kwa umma kudumisha tahadhari na kuchukua hatua za kufichua na kupinga upotoshaji wa viongozi ili kuhakikisha uwajibikaji na utawala wa haki.
Wakati timu ya wahakiki wa Maudhui (Fact Checker) wa The Washington Post ilipoanza kwanza kuhesabu madai ya uzushi au yenye kudanganya ya Donald Trump, ilirekodi madai 492 ya kutiliwa shaka katika siku 100 za kwanza za urais wake. Novemba 2 pekee, siku kabla ya kura za 2020, Trump alitoa madai ya uwongo au yenye kudanganya 503 aliposafiri kote nchini katika jitihada za kuomba kura akitaka kuchaguliwa tena.
Rais wa 45 wa Marekani, Donald Trump (Chanzo: Google)
Mwishoni mwa muhula wake, Trump alikuwa amepotosha takriban mara 30,573 wakati wa urais wake, wastani wa madai ya makosa takriban 21 kila siku.Jambo hili linaweza kutoa picha ya jinsi viongozi wanavyoweza kutumia nguvu ya madaraka yao katika kupotosha umma, hasa ikiwa wanaaminika sana.
Mathalani, kwa mujibu wa The Washington Post, Rais wa 45 wa Marekani Donald Trump alikuwa na wastani wa madai sita kwa siku katika mwaka wake wa kwanza kama rais, madai 16 kwa siku katika mwaka wake wa pili, madai 22 kwa siku katika mwaka wake wa tatu - na madai 39 kwa siku katika mwaka wake wa mwisho. Kwa maneno mengine, ilimchukua miezi 27 kufikia madai 10,000 na miezi 14 zaidi kufikia 20,000. Kisha akazidi alama ya 30,000 miezi chini ya tano baadaye.
Hata viongozi wanaweza kutumia matukio ya umma au kujenga taswira za kibinafsi ambazo zinaweza kuwa na uhusiano mdogo au usio na ukweli ili kudumisha au kuimarisha mamlaka yao. Katika kufanya hivyo, wanaweza kupotosha maoni ya umma na kuunda taswira inayofaa zaidi kwao wenyewe.
Trump ni mfano mmoja tu unaoweza kutumika kuonesha uwepo wa tatizo hili. Vipi katika nchi zetu za kiafrika, nani anahakiki kauli zinazotolewa na viongozi ili zisipotoshe umma?
Upotoshaji wa viongozi unaweza kuathiri demokrasia na utawala bora kwa kudhoofisha uwajibikaji na uwazi katika serikali. Hivyo basi, ni muhimu kwa umma kudumisha tahadhari na kuchukua hatua za kufichua na kupinga upotoshaji wa viongozi ili kuhakikisha uwajibikaji na utawala wa haki.
