Tishio la uchumi wa nchi kutokana na kushuka kwa thamani ya shilingi

[Bila shuka]

Wameipenda wenyewe wacha ishuke tu hakuna namna

 

[KVM]

Waingizaji wakubwa wa dollar nchini mwetu ni utalii na mauzo ya dhahabu. Bidhaa hizo zote mbili zinauzwa kwa dollar na siyo shilingi. Kama unauza kwa dollar, kuanguka kwa shilingi kutasaidia vipi exports?

Dhahabu inauzwa kwa dollar na utalii unauzwa kwa shillingi zaidi isipokuwa package tours. Ni mara kadhaa shillingi ya Tanzania imekuwa ikifuatilia mwenendo wa thamani ya shillingi ya Kenya ili kulinda biashara ya utalii Tanzania. Shilingi ya Kenya inapoporomoka kama ilivyofanya hivi karibuni na Shillingi ya Tanzania ikabaki palepale watalii watapata urahisi kutembelea Kenya kuliko Tanzania. Urahisi unakuja siyo kwenye usafiri wa ndege kuja na kurudi makwao bali kwenye usafiri wa ndani, malazi, chakula, n.k

Kuhusu dhahabu kuna faida ndogo zaidi hasa kwenye payroll ya wafanyakazi wanaolipwa kwa shillingi. Kwa dola Ile Ile migodi inapata shillingi nyingi zaidi na kulipa mishahara. Kutegemeana na aina ya uwekezaji hii inaweza kuteremsha gharama za uchimbaji madini Tanzania kwa hiyo marginal mines may become economical to mine.

Kwa hiyo kwa kweli, within limits, and in the shortrun the depreciation of currency may be beneficial to exporters. In the longrun employees will demand higher wages and utility companies will raise their rates.

 

[Msambichaka Mkinga]

Kwa nchi kama hii yetu, ambayo uchumi wake upo hoe hae, sheria zinazosimamia uchumi na kodi zinabadilika kila kukicha, utawala wa nchi unasimamiwa na watu wachache, technolojia za uzalishaji ni duni na uwezo wa kiushindani wa biashara ni dhaifu, ili kupiga hatua, kunahitajika sana nguvu ya pamoja ya kitaifa.

Watawala na hasa Rais kwanza ajenge zaidi ushawishi wa ushirikiano kuliko kutegemea nguvu na sheria pekee yake. Pili wasimamiaji na watunga sera zinazosimamia uchumi, watumie zaidi akili kuliko nguvu. Wanatakiwa kutafuta na kutambua nguvu(strengths) na udhaifu (weaknesses) wetu kama Taifa ili tutumie strengths zetu kuweza kujikwamua. Hatutajikwamua kwa kupandishia tu kodi au kwa kuongeza idadi ya kodi au kusimamia ulipaji wa kodi kubwa na nyingi ambazo hazivutii uwekezaji na badala yake zinakatisha tamaa au kuua biashara na uchumi kwa ujumla.

Kwa mtazamo wangu, ni kodi ndogo, chache, na zisizobadilika badilika ndiyo zitakazochochea uwekezaji na ukuaji wa biashara za ndani na nje. Mpaka sasa, tunatumia sana nguvu kuliko werevu wa kiuchumi.

 

[Membe S K]

Mkuu una takwimu tuna export nini na kiasi gani?

Mimi nadhani kukosekana kwa exports za uhakika ni factor mojawapo ya kudorora kwa shs kulingana na dola hadi kudorora kwa uchumi.

Takwimu za export na imports zinapatikana kwenye tovuti mbalimbali na sitajaza server ya JF kwa kibarua cha copying and pasting. Takwimu hizo wala sio siri, tovuti ya EAC, World Bank, IMF, na wizara husika kama vile uchumi na fedha utapata hizo takwimu.

Sijui mwenzangu unapoongelea EXPORTS ZA UHAKIKA una maanisha nini haswa! Volume au quality au types?

Upo sahihi demand ya exports zetu ndio zinazoipandisha au kuishusha shilingi yetu. Sasa mada inasema shilingi yetu inaposhuka uchumi unaharibika, na mimi hoja yangu ni kwamba sio kila sarafu inaposhuka uchumi unaharibika. Sarafu ikipanda sana nalo ni tatizo kwasababu exports zinakuwa za bei mbaya. Nchi za wenzetu sarafu yao ikipanda kunakuwa na jitihada za makusudi kuiteremsha.

Kwa nchi masikini kama Tz yenye exports zinazofanana na exports za nchi nyingine za Africa manake sisi ni price takers tu ambao tupo kwenye competitive international market. Hatuna nguvu ya kuongeza bei ya exports zetu na badala yake tunaweza kuongeza kipato kwa kuongeza volume ya exports zetu. Mtihani unakuja pale tunapolazimika kuongeza exports kwa kuongeza imports of machineries and agro-industry machines kwa mfano. Sasa, kwasababu sarafu yetu haina nguvu ku-command imports uwezo wa kuongeza exports nao unakuwa mdogo. Sasa swali linakuja: tu import bidhaa gani? Je hizo bidhaa ambazo tunaweza kuzipotezea tunazizalisha efficiently? Maswali haya ndio yanatufanya tuwe kwenye mfumo wa yai na kuku au gurudumu la umasikini ambalo hata mwagwiji wa uchumi duniani wameshindwa kutukwamua na hakuna dalili ya kukwamuliwa. Of course yapo mengine ya kando ambayo tunayasababisha wenyewe.

Suala la athari za kuteremka kwa sarafu katika uchumi sio suala linalojibika kwa urahisi hasa katika nchi masikini kama Tz. Na tunapojadiri suala hili lazima tuwe makini kutofautisha UCHUMI (unaopimwa kwa GDP) na MAENDELEO ya watu (yanayopimwa kwa kutumia vipimo kadhaa). Kwasababu, sarafu inaweza kushuka na uchumi ukakuwa na maendeleo yakapatikana. Vilevile sarafu inaweza ikapanda, uchumi ukashuka, na maendeleo yakapatikana. Pia inawezekana uchumi ukashuka, maendeleo yakapatikana au kutopatikana. Hivyo sarafu haina uhusiano wa moja kwa moja na kukua kwa uchumi na hivyo kupatikana kwa maendeleo.

 

[MAGALEMWA]

Takwimu za export na imports zinapatikana kwenye tovuti mbalimbali na sitajaza server ya JF kwa kibarua cha copying and pasting. Takwimu hizo wala sio siri, tovuti ya EAC, World Bank, IMF, na wizara husika kama vile uchumi na fedha utapata hizo takwimu.

Sijui mwenzangu unapoongelea EXPORTS ZA UHAKIKA una maanisha nini haswa! Volume au quality au types?

Upo sahihi demand ya exports zetu ndio zinazoipandisha au kuishusha shilingi yetu. Sasa mada inasema shilingi yetu inaposhuka uchumi unaharibika, na mimi hoja yangu ni kwamba sio kila sarafu inaposhuka uchumi unaharibika. Sarafu ikipanda sana nalo ni tatizo kwasababu exports zinakuwa za bei mbaya. Nchi za wenzetu sarafu yao ikipanda kunakuwa na jitihada za makusudi kuiteremsha.

Kwa nchi masikini kama Tz yenye exports zinazofanana na exports za nchi nyingine za Africa manake sisi ni price takers tu ambao tupo kwenye competitive international market. Hatuna nguvu ya kuongeza bei ya exports zetu na badala yake tunaweza kuongeza kipato kwa kuongeza volume ya exports zetu. Mtihani unakuja pale tunapolazimika kuongeza exports kwa kuongeza imports of machineries and agro-industry machines kwa mfano. Sasa, kwasababu sarafu yetu haina nguvu ku-command imports uwezo wa kuongeza exports nao unakuwa mdogo. Sasa swali linakuja: tu import bidhaa gani? Je hizo bidhaa ambazo tunaweza kuzipotezea tunazizalisha efficiently? Maswali haya ndio yanatufanya tuwe kwenye mfumo wa yai na kuku au gurudumu la umasikini ambalo hata mwagwiji wa uchumi duniani wameshindwa kutukwamua na hakuna dalili ya kukwamuliwa. Of course yapo mengine ya kando ambayo tunayasababisha wenyewe.

Suala la athari za kuteremka kwa sarafu katika uchumi sio suala linalojibika kwa urahisi hasa katika nchi masikini kama Tz. Na tunapojadiri suala hili lazima tuwe makini kutofautisha UCHUMI (unaopimwa kwa GDP) na MAENDELEO ya watu (yanayopimwa kwa kutumia vipimo kadhaa). Kwasababu, sarafu inaweza kushuka na uchumi ukakuwa na maendeleo yakapatikana. Vilevile sarafu inaweza ikapanda, uchumi ukashuka, na maendeleo yakapatikana. Pia inawezekana uchumi ukashuka, maendeleo yakapatikana au kutopatikana. Hivyo sarafu haina uhusiano wa moja kwa moja na kukua kwa uchumi na hivyo kupatikana kwa maendeleo.

Mkuu ahsante sana sana kwa mchango wako.

1. Je serikali ina mkakati unaoweza kubadirisha hali hii ya kuporomoka kwa shilingi kulingana na dola (kama unafahamu)? Mifano usimamizi wa ubadirishaji pesa kwenye bureau de change; makampuni ya utalii yanayolipwa nje ya nchi na watalii

2. Uzoefu wangu kwenye kilimo cha mkulima mdogo zamani (60s-70s) kulikuwa na uhakika wa soko hata kwa debe moja la mazao. Sasa hivi ni shiida. Watawala hawaoni fursa ya kutuhusisha wakulima kwenye uhakika wa masoko ya uhakika ya mazao yetu? Naamini hapa nasi tutakuwa tunashiriki kwenye uchumi wa taifa na kufaidika na mzunguko wa fedha.

3. Zamani kulikuwa na maafisa wataalamu wa kilimo ufugaji uvuvi waliokuwa kwenye vijiji vyetu. Hawa walikuwa wanasimamia nyenzo katika eneo husika km mtrekta pampu za maji mizinga. Mbona sasa kila mtu na lwake hadi uzalishaji umeshuka? Hii si inachangia kushuka kwa uzalishaji na kushuka kwa kipato hata cha kujikimu. Najua kuna nchi waliweka mkakati wa kujitosheleza soko la ndani. Je sisi tunajitosheleza kiasi gani kwa soko la ndani kwa mahitaji yote? Bidhaa za viwandani na vyakula.

Hoja ziendelee

 

[Membe S K]

Mkuu ahsante sana sana kwa mchango wako.

1. Je serikali ina mkakati unaoweza kubadirisha hali hii ya kuporomoka kwa shilingi kulingana na dola (kama unafahamu)? Mifano usimamizi wa ubadirishaji pesa kwenye bureau de change; makampuni ya utalii yanayolipwa nje ya nchi na watalii

2. Uzoefu wangu kwenye kilimo cha mkulima mdogo zamani (60s-70s) kulikuwa na uhakika wa soko hata kwa debe moja la mazao. Sasa hivi ni shiida. Watawala hawaoni fursa ya kutuhusisha wakulima kwenye uhakika wa masoko ya uhakika ya mazao yetu? Naamini hapa nasi tutakuwa tunashiriki kwenye uchumi wa taifa na kufaidika na mzunguko wa fedha.

3. Zamani kulikuwa na maafisa wataalamu wa kilimo ufugaji uvuvi waliokuwa kwenye vijiji vyetu. Hawa walikuwa wanasimamia nyenzo katika eneo husika km mtrekta pampu za maji mizinga. Mbona sasa kila mtu na lwake hadi uzalishaji umeshuka? Hii si inachangia kushuka kwa uzalishaji na kushuka kwa kipato hata cha kujikimu. Najua kuna nchi waliweka mkakati wa kujitosheleza soko la ndani. Je sisi tunajitosheleza kiasi gani kwa soko la ndani kwa mahitaji yote? Bidhaa za viwandani na vyakula.

Hoja ziendelee

Mkuu hoja zako ni za msingi kabisa na nitazijibu kadri ya uelewa wangu.

1) Kwasasa sijui kama serikali inafanya jitihada zozote kuifanya shilingi iwe na nguvu. Uwezo wa kuifanya shilingi iwe na nguvu kwa kipindi kifupi upo na unawezekana. Serikali itatakiwa kununua dola zilizopo ndani ili kuifanya shilingi ipate nguvu, vilevile inaweza kulazimisha manunuzi yote ya ndani kutumia shilingi badala ya dola. Tatizo la mkakati huu ni kwamba utaipa nguvu tu shilingi kwa muda mfupi maana bado uzalishaji wa bidhaa za nje utahitajika kuipa shilingi nguvu yake halali na sio ya kulazimisha. Narudia, sijui kama serikali inachukuwa jukumu lolote, na hata hivyo hatua yeyote itakayochukuliwa sasa ni ya muda mfupi kama haitaongeza uzalishaji wa bidhaa tunazouza nje.

2) mkuu suala la masoko kwa bidhaa za kilimo ni gonjwa ambalo linamaliza nguvu za wakulima na kuwakatisha tamaa. Gonjwa hili limeenea zaidi awamu hii kuliko awamu zozote za nyuma kutokana na serikali kuishiwa ela, kusimama kwa ajira, kusitishwa kwa mikopo, na sera zinazopingana na vishawishi kwa wawekezaji. Wakulima wakorosho ni mfano tosha wa gonjwa hili sugu, mkulima anavuna korosho kisha anakopwa korosho zake na asijuwe atalipwa lini wakati soko la korosho duniani ninanawiri kila mwaka. Kadhalika mkulima wa mahindi ambaye hana uwezo wa kutunza mahindi yake hadi kipindi kizuri cha mauzo anajikuta akiuza kwa bei ya hasara, chakula kinashindwa kusambaa kutoka kinakozalishwa kwa wingi kwenda kinakohitajika kwa wingi. Yaani soko la ndani halijajengewa sera na miundombinu.

3) Hili swala la maafisa kilimo kwa kweli siwezi kulisemea, nitaacha wengine waje watupe mwanga wa nini kilitokea na sababu gani kazi zao sasa hazionekani na serikali inajipanga vipi. Upo sahihi kabisa, ukosefu wa soko imara la ndani na mapungufu ya miaka kadhaa kwenye sera za kukuza kilimo na biashara yanadidimiza uzalishaji kwa kasi mno.